Sosyal Yapı: Bitki örtüsü:İlçemizde orman bulunmamaktadır. Yer yer yabani ağaçlara rastlamak mümkündür. Genellikle su kenarlarında söğüt ve sazlıklar bulunmaktadır. Her nedense bir türlü ağaçla aramız düzelmemiştir. Ancak çok eski tarihlerde İlçemizin sık ormanlarla kaplı olduğu bilinmektedir. En çok rastlanan ve çabuk büyüyün ağaç cinsleri dut,akasya ve kavaktır.1930-40 yılları arasında İlçemizde İpek böcekçiliğinin yapıldığı büyüklerimiz tarafında söylenmektedir İpek Böceği için binlerce dut ağacı ekilmesine rağmen gerekli koruma yapılmadığından şimdide yerlerinde yeller esmektedir.

Yapılaşma: Genelde Bismil'e özgü yapılar, kerpiçten ve tek katlı binalardır. Her evin mutlaka bir bahçesi olup,bu bahçelerde mutlaka her çeşit meyve süs bitkileri bulunur. Sokaklar her 100 metrede bir,dört yolla kesişir. Ancak son yıllardaki çarpık kentleşmeden ilçemizde nasibini almıştır. Bu çarpık kentleşme neticesinde Diyarbakır'a özgü ÇIKMAZ SOKAKLAR ilçemizde de oluşmuştur. Bismil artık yayılabileceği kadar yayılmış olup,Dicle nehirinin diğer yakasına da taşmıştır. Yayılma bittiğinden şimdilik ilçemiz yükselmeye başlamıştır. Özellikle Altıok mahallesi 6,7 katlı modern binalarla dolmuştur. Buradaki yükselme bittiğinde sıra Fatih,Kurtuluş ve Bozkurt Mahallelerine gelecektir. Yeni oluşan Sanayi,Tekel Esentepe, Şentepe, Seyrantepe mahalleleri maalesef İmara uygun yapılmadığından Cadde ve sokakla yetersizdir.

Ekonomik Yapı: Tarım :İlçenin ana geçim kaynağı Tarımdır. İlçenin ekilebilirlik tarım arazisi açısından Diyarbakır İlinin en büyük İlçesi olan Bismil'de genellikle hububat ekimi yapılmakla birlikte son yıllarda enerji imkanları sağlanması ve çevrede yapılan barajlardan dolayı,başta pamuk olmak üzere diğer endüstri bitkilerinin ekimi çok geniş alanlara yayılmıştır. Hububat ekiminin verimi genellikle yağışlara bağlı olduğundan yağışlı geçen yıllarda ürün rekoltesinde büyük artış görülmektedir. Son yıllarda sulu tarımda büyük artış gözlenmekte ve sondajlarla sulama yapılamakta ve Çukurova'ya rakip olacak şekilde pamuk rekoltesi gözle görülür biçimde artmıştır. Ancak buna paralel olarak Tekstil alanında iş yapacak sanayi tesisleri bulunmamaktadır. Ham madde yönünden oldukça zengin olan İlçemizde bu tür sanayi tesislerinin yapılması teşvik edilmelidir.